NARCISME
2023-2024
Na het vorige stuk over dissociëren is dit een onderwerp wat hiermee samenhangt voor mij. Want zoals beschreven in de vorige blog kan ik mij dermate gekwetst en afgewezen voelen dat ik kan gaan dissociëren. Ik wordt dan een ander persoon, enkel van binnen, uiterlijk veranderd er niks. In mijn gedrag is het zichtbaar maar om dat te zien moet je mij goed kennen en betrokken zijn.
Het zijn dynamieken die eigenlijk enkel mijn gezinsleden echt kennen: de echtgenoot en vader die er niet meer is, afwezig of juist heel erg ijzig koud en manipulerend. Want dat laatste kan ik ook worden als ik dissocieer en daarmee kan ik heel schadelijk gedrag vertonen. Ik heb dat helaas in de afgelopen jaren in mijn huwelijk vaak gedaan. Het is gedrag wat narcistische trekken vertoond in de sluwheid, gelaagdheid en manipulatie.
Om mezelf te beschermen, te behoeden voor meer pijn in mijn kwetsbaarheid, ga ik de ander afbreken. Op die momenten wil ik de ander slopen zodat ik zelf tenminste overeind blijf en de grotere of sterkere partij ben. Het ernstige is hierbij dat ik dit bijna geheel alleen projecteer op mijn gezinsleden, de bredere buitenwereld heeft hier geen weet van. En kan zich het misschien ook niet voorstellen, ik lijk toch een betrokken echtgenoot en een goede vader? Terwijl ik op die momenten diep schadelijk kan zijn voor de mensen van wie ik het meeste houd.
Jarenlang is dit een dynamiek geweest waar ik geen inzicht in had, het gebeurde allemaal in mijn onderbewustzijn. Ik had geen idee wat die ‘buien’ van mij waren, ik dacht dat ze gewoon bij mij hoorden en heb op die manier doorgeleefd. Totdat ik begon met het verwerken van het seksueel misbruik en deze ‘buien’ veel nadrukkelijker aanwezig werden. Het was geen pretje om zo diep in de afgrond dit alles te voelen en te bemerken bij mezelf.
Toch was dit ook mijn redding want langzaam in de afgelopen jaren ben ik meer en meer in de realiteit verankerd geraakt. Ik besef mij nu beter wat ik doe als ik dissocieer en als ik de manipulatie of ijskoude woede begin te projecteren, kan ik daar later op terugkomen en hiervoor mijn excuses aanbieden. Gelukkig begint deze omslag te komen doordat ik niet langer de leugens en het geheim kon volhouden. Ik moest mijn verleden onder ogen komen, het is ontzettend zwaar geweest en bij tijden kan de zwaarte mij nog steeds raken. Tegelijk is het ook mijn redding geworden doordat ik nu ook die donkerheid onder ogen ben gekomen.
Ik kan mij dan ook goed voorstellen dat mensen die deze donkere realiteit niet onder ogen durven te komen uiteindelijk vervallen in schadelijk gedrag, al dan niet met narcistische trekken. Op het moment dat misbruik geheim moet blijven en de realiteit niet gezien mag worden, dan moet een schijnwereld verdedigt worden. Hier hangt dan de overleving van af. Als iemand aan het kaartenhuis begint te schudden wordt dat als zeer gevaarlijk ervaren en daarmee komt de schadelijke afweer.
Uiteraard gebeurt dit alles in het onderbewuste van de desbetreffende personen. Net zo goed als ik de afgelopen jaren niet door had waar mijn buien vandaag kwamen. Mijn gedrag was bij tijden enorm schadelijk, maar inzicht had ik hierin niet. Sterker nog, als je het mij destijds had gevraagd dan kon ik op allerlei manieren het rationeel wel verklaren. Het lag dan niet aan mij, maar altijd aan de andere persoon, of de omstandigheden, of de omgeving of wat dan ook. Maar eerlijk mijn fouten toegeven, reflecteren op dit gedrag, excuses aanbieden en vooral, ander gedrag aanleren was onmogelijk. Ik moest hiervoor door mijn diepste trauma’s heen en onder ogen komen wat de (pijnlijke) realiteit is.
Ik denk dat dit ook vaak gemist wordt in hulpverlening en überhaupt in de hele maatschappij. Het is één ding om schadelijk gedrag te herkennen, of allicht de narcist te ontmaskeren. Maar durven we ook te kijken naar wat er achter dit gedrag schuil gaat? Ik verwacht dat hier heel vaak diepe trauma’s aan ten grondslag liggen. Een realiteit die het individu niet durft te zien, niet kan aanzien en daarom gaat ontkennen. De simpele versie: “Oh ja, er is wel eens wat gebeurt maar dat heeft geen invloed meer op me.” Niet durven zien hoe getekend de persoon is geworden wordt er een schijnwereld gecreëerd, als waar gemaakt en deze moet koste wat kost blijven.
Nogmaals, dit zijn vaak weinig tot geen bewuste keuzes, denk ik. Kijkend naar mijn eigen ervaring was het geen afgewogen keuze maar een schadelijk gevolg wat ik nu pas inzie en gelukkig kan veranderen.
Daarmee wil ik afsluiten, want ik denk dat er daarmee ook hoop is. Wij mensen kunnen de realiteit dragen. Niet alleen, dat hoeft ook niet. Er zijn andere mensen en hulpverleners beschikbaar die kunnen helpen. Met die ondersteuning kan een persoon de pijnlijke realiteit onder ogen komen en kan er verandering optreden.
Tegelijk is het denk ik ook zo dat zolang mensen de realiteit niet onder ogen durven of willen komen, geen verandering mogelijk is. Een omstander kan dan weinig tot niks betekenen.
Mijn hoop is dat we als maatschappij leren hierover te praten en er een groeiend inzicht zal zijn in deze dynamieken. Ik heb zelf veel gehad aan de boeken en informatie van Het Verdwenen Zelf en kan hun blogs en informatie dan ook van harte aanbevelen mocht je hier meer over weten.
Ik merk ook in gesprekken met lotgenoten, op forums en literatuur, hoe vaak narcisme en misbruik met elkaar verweven zijn. Het narcistisch gedrag bood de beding waarop het misbruik kon ontstaan en groeien. Ook dit is weer één van de onderwerpen waar ik mij het afgelopen jaar veel in verdiep. Het groeiend inzicht helpt mij om steeds meer in de realiteit, in het hier en nu, verankerd te zijn en sterk te zijn.
Dat wens ik een ieder toe die worstelt met een misbruik verleden en daarom schrijf ik nu ook over dit onderwerp.